ΠΑΣΧΑ ΣΤΗΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ: ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ & ΕΘΙΜΑ
Orthodox Easter in Peloponnese
Η Γαστρονομία και άλλα έθιμα της Πελοποννήσου το Πάσχα…. .
H Λαμπρή στην Πελοπόννησο είναι η απόλυτη ανοιξιάτικη γιορτή! Περιβάλλον, έθιμα και γαστρονομία μπλέκονται σε ένα αξεδιάλυτο σύνολο, που μένει αλησμόνητο σε όποιον το βιώσει -κάτοικο ή επισκέπτη.
Τα εκλεκτά Σαρακοστής & Μεγαλοβδόμαδου
Εδώ, λοιπόν, το Πάσχα και τα εθιμικά του πιάτα περιλαμβάνουν όλο τον κύκλο της Σαρακοστής και του Μεγαλοβδόμαδου. Συνταγές νηστίσιμες που αποθεώνουν τα χόρτα, τα λαχανικά, τα ζυμάρια, τα όσπρια και τα θαλασσινά αλλά και τους έξοχους συνδυασμούς τους.
Στη Μεσσηνία το μικρό πράσινο φασόλι ροβίτσα γίνεται μια νοστιμότατη σούπα ή πουρές, ενώ το συνδυασμό των νηστίσιμων οσπρίων με μυρωδικά και χόρτα τον συναντάμε και σε ένα άλλο αντίστοιχο αρωματικό μεσσηνιακό πιάτο με κουκιά με κόκκινη σάλτσα και δάφνη.
Χλωρά ανοιξιάτικα κουκιά με σπανάκι φτιάχνουν την περίοδο του Μεγαλοβδόμαδου και στην Αρκαδία.
Η νηστεία νοστιμίζει όπως και με απλές γιαχνιστές πατάτες ή με την υπέροχη τσακώνικη κρεμυδο-μουζαγάνα από την Αρκαδία, ένα είδος τηγανόψωμου με άφθονα … (**).
Λαμπρή:
από την πυκνή μαγειρίτσα, στις γαρδούμπες και το κατσικάκι στις κληματόβεργες
Το Πάσχα αναμένεται με ιδιαίτερη ανυπομονησία, αφού έχει προηγηθεί, για πολλούς Πελοποννήσιους, η παρατεταμένη νηστεία της Σαρακοστής που πολλοί την τηρούν ευλαβικά. Ετσι, η γιορτινή κουζίνα της Λαμπρής είναι αληθινό ξεφάντωμα!
Η εαρινή γιορτή της γεύσης ξεκινά με τη μαγειρίτσα του Μεγάλου Σαββάτου.
Εκτός από την κλασική και γνωστή μας μαγειρίτσα-σούπα, ο Μοριάς έχει να δείξει αρκετές ακόμη εκδοχές.
Στη Μεσσηνία πχ η μαγειρίτσα είναι κοκκινιστή και με άφθονη ρίγανη, ενώ στη Μάνη η επίσης κοκκινιστή μαγειρίτσα λέγεται ρεγάλι και δεν είναι σούπα αλλά ένα σαλτσάτο ευωδιαστό φαγητό που σεβίρεται συνήθως με πιλάφι…. (**)
** συνέχεια του άρθρου με ΠΟΛΛΑ περισσότερα για το θέμα “Γαστρονομία στην Πελοπόννησο το Πάσχα” στο allaboutpeloponnisos.com
Άλλα εθιμα
Όμως, υπάρχουν και άλλα έθιμα, εκτός του φαγητού, όπως ο χορός των Γεμ στο Σοφικό Κορινθίας, η θορυβώδης πρώτη Ανάσταση στον ναό του Αγίου Δημητρίου, στην παλιά πόλη της Πάτρας κλπ.
Κορινθία
Στο Λουτράκι, όταν ο επιτάφιος του ναού της Παναγίας της Γιάτρισσας φθάνει στον παραλιακό δρόμο, ακολουθεί η είσοδός του στη θάλασσα. Εκείνη τη στιγμή μία βάρκα υποδέχεται μέσα στο νερό τον Επιτάφιο και ταυτόχρονα, ανάβουν βεγγαλικά.
Στο Σοφικό κάθε χρόνο αναβιώνει ο χορός των Γεμ. Πρόκειται για τον χορό των ημερών του Πάσχα, δηλαδή ανήμερα τη Δευτέρα και την Τρίτη του Πάσχα. Όλοι οι κάτοικοι συγκεντρώνονται στην πλατεία που βρίσκεται στο ναό της Ευαγγελιστρίας τραγουδούν και χορεύουν.
Ναύπλιο
Στο Ναύπλιο το κλίμα είναι ιδιαίτερα κατανυκτικό, ιδίως τη Μεγάλη Παρασκευή, όπου επιτάφιοι καταλήγουν στην πλατεία Συντάγματος με τη συνοδεία φιλαρμονικής και χορωδιών.
Αρκαδία – Λεωνίδιο & Τυρός, Τσακωνιά
Η νύκτα της Αναστάσεως στο Λεωνίδιο είναι η νύκτα των αεροστάτων, μοναδικό και φαντασμαγορικό έθιμο. Με το Χριστός Ανέστη παίρνουν φωτιά οι ‘’κολλημάρες’’ και τα αερόστατα ωθούνται προς τα πάνω. Ανεβαίνουν ψηλά και για 30-40 λεπτά κατακλύζουν τον ουρανό της ανοιξιάτικης αναστάσιμης νύκτας. Το θέαμα είναι μοναδικό ειδικά όταν καίγεται κάποιο αερόστατο από υπερβολικά μεγάλη ‘’κολλημάρα’’ ή από πολύ πετρέλαιο.
Στον Τυρό, τη Μεγάλη Παρασκευή η περιφορά των επιταφίων γίνεται στην παραλιακή οδό με τη συνοδεία ψαροκάικων, αλλά και σκαφών των επισκεπτών. Το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου τα παιδιά γεμίζουν τον κόλπο του χωριού, που βρίσκεται στις ακτές του Μυρτώου πελάγους, με χιλιάδες κεριά που φωτίζουν τη θάλασσα και συμβολίζουν, σύμφωνα με την τοπική παράδοση, τις ψυχές των ναυτικών και ψαράδων που έχουν χαθεί.
Στην ενορία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος γίνεται το κάψιμο του Ιούδα μέσα στη θάλασσα και συνοδεύεται από βεγγαλικά και δυναμίτες.
Μονεμβασιά
Το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα αναβιώνει έξω από την εκκλησία του Ελκόμενου Χριστού το έθιμο με το κάψιμο του Ιούδα – τοποθετείται ένα ανθρώπινο ομοίωμα όπου στο εσωτερικό του υπάρχουν ξύλα και άχυρα, ενώ μόλις ανάψει η φωτιά, ξεκινά ένα φαντασμαγορικό θέαμα με βεγγαλικά.
Μάνη
Ένα έθιμο σχετικό με τη μαντική, γίνεται σε μερικά χωριά με τα κόκκινα αυγά, χαρακτηριστικό πασχαλινό φαγώσιμο.
Παραχώνουν στη γη ένα αυγό τη Μεγάλη Πέμπτη και το βγάζουν την Κυριακή. Απ’ τα σχήματα των κηλίδων, που έχουν σχηματισθεί πάνω στο τσόφλι, προλέγουν οι εμπειρικοί τα μέλλοντα.Τα αυγά, στα χωριά, τα μαζεύουν από τη Μεγάλη Σαρακοστή, που τότε δεν τα τρων γιατί νηστεύουν. Παλαιότερα, ήταν γενική συνήθεια να τα πηγαίνουν στην εκκλησία να τα ευλογήσει ο παπάς, πριν ακόμη τα θάψουν, τη Μεγάλη Πέμπτη.
Καλαμάτα
Βγαλμένο από τη Μεσσηνιακή ιστορία και τους ηρωικούς αγώνες των κατοίκων της Καλαμάτας κατά των Τούρκων, είναι το διάσημο πλέον έθιμο του σαΐτοπόλεμου, το οποίο όμως πλέον έχει απαγορευτεί λόγω των ατυχημάτων που έχουν προκληθεί. Σύμφωνα με την παράδοση, οι Μεσσήνιοι χρησιμοποίησαν τις σαΐτες για να αναχαιτίσουν το ιππικό των Τούρκων. Ο δυνατός θόρυβος και ο κρότος που προκάλεσαν τρόμαξαν τα άλογα τόσο πολύ που έριξαν κάτω τους αναβάτες τους και έφυγαν φοβισμένα.
Άνω Καστρίτσι Αχαϊας
Τη δεύτερη μέρα του Πάσχα στο Άνω Καστρίτσι αναβιώνει ένα έθιμο που έρχεται από τα βάθη των αιώνων. Η παράδοση θέλει τους κατοίκους να τελούν θρησκευτικές δεήσεις στην προσπάθεια τους να προφυλάξουν το χωριό από κάποια καταστροφή. Άλλοι λένε από λοιμό ή διάφορες επιδημίες και άλλοι από κατολισθήσεις. Οι κάτοικοι λοιπόν κατόπιν προτροπής των ιερωμένων πραγματοποιούσαν θρησκευτική λιτανεία και δέηση, περιφέροντας τις άγιες εικόνες σε κύκλο σε όλα τα υψώματα γύρω από το χωριό.
Περισσότερα στα αφιερώματα arcadia938, pass2greece, argolikeseidiseis, iefimerida και newsbeast
Easter in Peloponnese is the ultimate spring celebration! The landscape, the customs and the local gastronomy intertwine together to create a whole experience that it is hard to forget once you’ve lived it- whether you’re a local or a visitor. It is not only the actual nature of Peloponnese and the culinary customs which have been created throughout the centuries from the land and its products, it is also every single one of its conquerors all these centuries that left their culinary mark there that make the tastes of “Moria” (Peloponnese) so unique!
The special dishes of Holy Week
In this place Easter and its traditional dishes refer to the forty-day lent period and to the Holy Week.
There are lent recipes that include horta (Greek wild greens), vegetables, pasta, legumes, seafood and all their amazing combinations. For example, the famous “vanilia” beans and the fava dish of Feneos in Corinth, which are both certified PGI, are the perfect base for dishes with few but delicious ingredients, mostly cooked with horta and herbs. In Ilia the “barbounia” beans with tomato pulp, horta and herbs give lent a different taste.
In Messinia the small green bean called “rovitsa” can become a delicious soup or puree, while the combination of legumes with herbs and horta can also be found on another traditional Messinian dish with broad beans in tomato soup and bay leaves. Spring broad beans with spinach are part of the Holy Week in Arcadia too. However lent recipes can become tasty with plain boiled potatoes in red sauce or with the amazing Tsakonian fried bread with cheese and plenty of onions too.
From the dense “magiritsa” soup, to “gardouba” and to the roasted on vine leaves goat
Easter is much anticipated for many of the residents in Peloponnese since they are on a strict lent diet for a very long time. So, the festive cuisine of Easter Sunday is a true feast! The spring culinary feast begins with “magiritsa” (Greek soup made from lamb offal) on Holy Saturday.
Apart from the traditional recipe of magiritsa soup, Peloponnese has many more different and delicious versions of this: For example, at Trikala in Corinth magiritsa’s egg and lemon sauce is so dense that makes it look like cream, while with the herbs they add pennyroyal that gives it an irresistible smell. In Messinia magiritsa soup is cooked with tomato sauce and a lot of oregano, as in Mani it is called “regali” and it’s not a soup but a delicious dish with sauce which is usually served with rice……
**more information, detailed descriptions and photos in allaboutpeloponnisos.com
Other customs & traditions
However, there are other customs besides food, such as the Dance of the Gems in Sofiko, Corinth, the noisy first Resurrection in the church of Agios Dimitrios, in the old town of Patras etc
Arcadia – Leonidio & Tyros, Tsakonia
The night of the Resurrection in Leonidio is the night of the balloons, a unique and spectacular custom. With Christ Resurrected, the “glimmers” catch fire and the balloons are pushed upwards. They rise high and for 30-40 minutes flood the sky of the spring resurrection night. The spectacle is unique especially when a balloon burns from too much “glue” or too much oil.
In Tyros, on Good Friday, the procession of the epitaphs takes place on the coastal road, accompanied by fishing boats and boats of the visitors. On the morning of Holy Saturday the children fill the bay of the village, located on the shores of the Myrtos Sea, with thousands of candles that illuminate the sea and symbolize, according to local tradition, the souls of lost sailors and fishermen. In the parish of the Transfiguration of the Savior, the burning of Judas takes place in the sea and is accompanied by sparklers and dynamites.
Monemvasia
On Easter Sunday afternoon, the custom of burning Judas is revived outside the Church of Christ the Redeemer – a human figure is placed inside with wood and straw inside, and as soon as the fire is lit, a spectacular spectacle of sparklers begins.
Kalamata
Taken from the Messinian history and the heroic struggles of the inhabitants of Kalamata against the Turks, it is the now famous custom of the satanic war, which has now been banned due to the accidents that have been caused. According to tradition, the Messinians used the shuttles to stop the Turkish cavalry. The loud noise and banging they caused scared the horses so much that they threw down their riders and left in fear.
Mani
A custom related to divination is made in some villages with red eggs, a typical Easter meal.
They bury an egg in the ground on Holy Thursday and take it out on Sunday. From the shapes of the spots, which have been formed on the shell, the empiricists predict the future. The eggs, in the villages, are collected from the Great Lent, which then they do not eat because they are fasting. In the past, it was customary for them to go to church to be blessed by the priest before they were even buried on Thursday.
Ano Kastritsi, Achaia
On the second day of Easter in Ano Kastritsi, a custom that comes from the depths of the centuries is revived. Tradition calls the residents to perform religious prayers in their attempt to protect the village from some disaster. Others say of plague or various epidemics and others of landslides. At the urging of the priests, the inhabitants performed a religious procession and prayer, with the holy icons in a circle on all the hills around the village.
Corinth
In Loutraki, when the epitaph of the church of Panagia Giatrissa reaches the coastal road, it enters the sea. At that moment, a boat welcomes the Epitaph in the water and at the same time, sparklers are lit.
Every year in Sofiko, the dance of Gem. This is the dance of the days of Easter, that is, on the Monday and the Tuesday of Easter. All the inhabitants gather in the square located in the church of Evangelistria, singing and dancing.
More about the local traditions: arcadia938, pass2greece, argolikeseidiseis, iefimerida and newsbeast